ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਸ਼ੀਤ ਲਹਿਰ ਬਾਰੇ ਐਡਵਾਈਜ਼ਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਰੀ 

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਸ਼ੀਤ ਲਹਿਰ ਬਾਰੇ ਐਡਵਾਈਜ਼ਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਰੀ 

 ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ- 22 ਦਸੰਬਰ:

 ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਚਲ ਰਹੀ ਸੀਤ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਇੱਕ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਐਡਵਾਈਜ਼ਰੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।  ਜਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇਖੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਠੰਢ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਫਲੂ, ਨੱਕ ਵਗਣਾ, ਹਾਈਪੋਥਰਮੀਆ, ਫਰੌਸਟਬਾਈਟ ਆਦਿ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

 ਅਜਿਹੇ ਠੰਢੇ ਮੌਸਮ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਐਡਵਾਈਜ਼ਰੀ ਬਾਰੇ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦਿਆਂ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਡਾ: ਅੰਦੇਸ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੀਤ ਲਹਿਰ ਬਾਰੇ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।  ਸ਼ੀਤ ਲਹਿਰ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਪੰਜਾਬ ਲਈ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਔਰੇੰਜ ਅਲਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੀਤ ਲਹਿਰ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।  ਉਸਨੇ ਓਮਾਈਕਰੋਨ ਵੇਰੀਐਂਟ ਦੇ ਖਤਰੇ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਵੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਡੈਲਟਾ ਵੇਰੀਐਂਟ ਨਾਲੋਂ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਚਾਰਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਟੀਕਾਕਰਨ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕੋਵਿਡ ਅਨੁਰੂਪ ਵਿਵਹਾਰ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ।

ਸ਼ੀਤ ਲਹਿਰ/ ਠੰਢ: ਕੀ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਨਾ ਕਰਨਾ

•  ਸ਼ੀਤ ਲਹਿਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ

•   ਸਥਾਨਕ ਮੌਸਮ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਲਈ ਰੇਡੀਓ ਸੁਣੋ, ਟੀਵੀ ਦੇਖੋ,ਅਖਬਾਰਾਂ ਪੜ੍ਹੋ ।

•  ਭਾਰਤੀ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਦੁਆਰਾ ਮੌਸਮ ਦੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਨੂੰ ਟਰੈਕ ਕਰੋ

•  ਲੋੜੀਂਦੇ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਸਟਾਕ ਕਰੋ, ਕੱਪੜੇ ਦੀਆਂ ਕਈ ਪਰਤਾਂ ਵਧੇਰੇ ਮਦਦਗਾਰ ਹਨ।

•  ਵਾਧੂ ਭੋਜਨ, ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ, ਦਵਾਈਆਂ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਾਨ ਵਰਗੀਆਂ ਸੰਕਟਕਾਲੀਨ ਸਪਲਾਈਆਂ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਰੱਖੋ।

•  ਠੰਢ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਫਲੂ, ਨੱਕ ਵਗਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਹਨਾਂ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣਾਂ ਲਈ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ।

•  ਠੰਡੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ

 ਕਰੋ

• ਮੌਸਮ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸੰਕਟਕਾਲੀਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਪਾਲਣ ਕਰੋ ਅਤੇ ਸਲਾਹ ਅਨੁਸਾਰ ਕੰਮ ਕਰੋ।

 ਜਿੰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੇ ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰਹੋ ਅਤੇ ਠੰਡੀ ਹਵਾ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕਰੋ।

 ਢਿੱਲੀ ਫਿਟਿੰਗ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ ਦੀਆਂ ਕਈ ਪਰਤਾਂ ਪਹਿਨੋ।  ਤੰਗ ਕੱਪੜੇ ਖੂਨ ਦੇ ਗੇੜ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੇ ਹਨ।

 ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਪਰਤ ਦੀ ਬਜਾਏ ਵਿੰਡਪ੍ਰੂਫ਼ ਗਰਮ ਉੱਨੀ ਮਲਟੀ-ਲੇਅਰ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨੋ।

  ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੁੱਕਾ ਰੱਖੋ.  ਜੇਕਰ ਗਿੱਲਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਸਿਰ, ਗਰਦਨ, ਹੱਥਾਂ ਅਤੇ ਪੈਰਾਂ ਦੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਨੂੰ ਢੁਕਵੇਂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਢੱਕੋ ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗਰਮੀ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਸਰੀਰ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅੰਗਾਂ ਰਾਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

 ਦਸਤਾਨੇ ਨਾਲੋਂ ਮਿਟਨ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿਓ, ਮਿਟਨ ਵਧੇਰੇ ਨਿੱਘ ਅਤੇ ਇਨਸੂਲੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਂਗਲਾਂ ਆਪਣੇ ਨਿੱਘ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਠੰਡੇ ਲਈ ਘੱਟ ਸਤਹ ਖੇਤਰ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਗਰਮੀ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਟੋਪੀਆਂ ਅਤੇ ਮਫਲਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ, ਇੰਸੂਲੇਟਡ/ਵਾਟਰਪਰੂਫ ਜੁੱਤੇ ਪਾਓ।

 ਸਰੀਰ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਸੰਤੁਲਨ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਿਹਤਮੰਦ ਭੋਜਨ ਖਾਓ

 ਲੋੜੀਂਦੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸ਼ਕਤੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਵਿਟਾਮਿਨ-ਸੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਖਾਓ।  ਗਰਮ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪੀਓ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਠੰਡੇ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਸਰੀਰ ਦੀ ਗਰਮੀ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖੇਗਾ

 .  ਆਪਣੀ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤੇਲ, ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਜੈਲੀ ਜਾਂ ਬਾਡੀ ਕ੍ਰੀਮ ਨਾਲ ਨਮੀ ਦਿਓ, ਬਜ਼ੁਰਗ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ ਜੋ ਇਕੱਲੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਬਾਰੇ।

 ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਾਨ ਸਟੋਰ ਕਰੋ।  ਢੁਕਵਾਂ ਪਾਣੀ ਸਟੋਰ ਕਰੋ ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਈਪਾਂ ਜੰਮ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।  ਗੈਰ-ਉਦਯੋਗਿਕ ਇਮਾਰਤਾਂ ਲਈ ਹੀਟ ਇਨਸੂਲੇਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਗਾਈਡ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤਿਆਰੀ ਦੇ ਉਪਾਅ ਕਰੋ।

 ਠੰਢ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਚਮੜੀ ਫਿੱਕੀ, ਸਖ਼ਤ ਅਤੇ ਸੁੰਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਅੰਗਾਂ ‘ਤੇ ਕਾਲੇ ਛਾਲੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲਓ।  ਠੰਡ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਠੰਡੇ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵੇਲੇ, ਉਂਗਲਾਂ, ਪੈਰਾਂ ਦੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ, ਕੰਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋਬਾਂ ਅਤੇ ਨੱਕ ਦੇ ਸਿਰੇ ‘ਤੇ ਸੁੰਨ ਹੋਣਾ, ਚਿੱਟੇ ਜਾਂ ਫਿੱਕੇ ਦਿੱਖ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਲਈ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ।  ਕੋਸੇ (ਗਰਮ ਨਹੀਂ) ਪਾਣੀ ਨਾਲ਼ ਠੰਡ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰੋ।

 ਸ਼ੀਤ ਲਹਿਰ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਸੰਪਰਕ ਨਾਲ ਹਾਈਪੋਥਰਮੀਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ – ਸਰੀਰ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੋਲਣ ਵਿੱਚ ਕੰਬਣੀ, ਨੀਂਦ ਆਉਣਾ, ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਅਕੜਾਅ,  ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿਚ ਔਖਿਆਈ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

 ਹਾਈਪੋਥਰਮੀਆ ਇੱਕ ਮੈਡੀਕਲ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।  ਹਾਈਪੋਥਰਮੀਆ/ਫਰੌਸਟਬਾਈਟ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਜਿੰਨੀ ਜਲਦੀ ਹੋ ਸਕੇ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਓ

  ਨੱਕ ਵਗਣ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਲਈ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲਓ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ COVID-19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ

 ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਲੈ ਜਾਓ।  ਪਸ਼ੂਆਂ ਜਾਂ ਘਰੇਲੂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਅੰਦਰ ਲਿਜਾ ਕੇ ਠੰਡੇ ਮੌਸਮ ਤੋਂ ਬਚਾਓ

 ਨਾ ਕਰੋ

 ਠੰਢ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੰਪਰਕ ਤੋਂ ਬਚੋ

 ਕੰਬਣੀ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਾ ਕਰੋ.  ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ ਕਿ ਸਰੀਰ ਗਰਮੀ ਗੁਆ ਰਿਹਾ ਹੈ-ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਾਓ।

• ਸ਼ਰਾਬ ਨਾ ਪੀਓ।  ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਾਈਪੋਥਰਮੀਆ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।  ਠੰਡੇ ਹੋਏ ਖੇਤਰ ਦੀ ਮਾਲਿਸ਼ ਨਾ ਕਰੋ।  ਇਸ ਨਾਲ ਹੋਰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ

 ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਨਾ ਦਿਓ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਚੇਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

 ਬੰਦ ਕਮਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੋਮਬੱਤੀਆਂ, ਲੱਕੜਾਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਨਾ ਸਾੜੋ ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਮੋਨੋਆਕਸਾਈਡ (CO) ਦੇ ਜ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਰੋਕੋ।

 

Health Department issues advisory regarding cold wave

 

Chandigarh, December 22:

 

In view of the persisting severe cold wave conditions in the state, Health and Family Welfare Department has come up with a detailed advisory. It is pertinent to mention here that Punjab is witnessing a drop in temperature to near freezing point and prolonged exposure to cold increases likelihood of various illnesses like flu, running stuffy nose or nosebleed, hypothermia, frostbite etc.

 

Giving more details regarding the advisory issued by the department to keep oneself safe from such harsh weather conditions, Director Health and Family Welfare Department Dr. Andesh stated that people should keep track of the Meteorological Department’s forecasts regarding cold wave and also the Met department has issued ‘Orange Alert’ for Punjab in view of the cold wave conditions.

 

Stating further, the Director said that people should follow the Health Department’s advisory in letter and spirit to keep themselves safe from the ongoing cold wave conditions. She also warned against the threat of the Omicron variant as it is stated to be three times more transmissible than the Delta variant. The Director appealed to the people to complete their vaccination and follow covid appropriate behaviour.

 

 

 

 

 

Cold Wave/ Frost: Do’s and Don’ts

BEFORE COLD WAVE

Listen to the radio, watch TV, read newspapers for the local weather forecasts to know if a cold wave is approaching.

Track weather warning by Indian Meteorological Department.

Stock adequate winter clothing, Multiple layers of clothing are more helpful.

Keep emergency supplies like extra food, drinking water, medicines, and other essentials ready.

Prolonged exposure to cold increases likelihood of various illnesses like flu, running stuffy nose or nosebleed, which needs consult from the doctor.

DURING COLD WAVE

Do’s

• Follow weather information and emergency procedure information closely and act as advised.

Stay indoors as much as possible and minimize travel to prevent exposure to cold wind and conserve heat.

Wear multiple layers of loose fitting lightweight clothing. Tight clothing reduces blood circulation.

Wear windproof warm woollen multilayer clothing rather than one layer of clothes.

Keep yourself dry. If wet, then cover your head, neck, hands and toes adequately as the majority of heat loss occurs through these body parts.

Prefer mittens over gloves. Mittens provide more warmth and insulation from cold, as fingers share their warmth and expose less surface area to the cold. Use hats and mufflers to prevent heat loss, and Wear insulated/waterproof shoes.

Eat healthy food to maintain the equilibrium of body temperature.

Eat fruits and vegetables rich in Vitamin-C to maintain adequate immunity. Drink hot fluids regularly, as this will maintain body heat to fight cold.

Moisture your skin regularly with oil, petroleum jelly or body cream. Take care of elderly people and children. Check on neighbours who live alone and are elderly, about their well-being.

Store essential supplies as per requirement. Store adequate water as pipes may freeze. Follow the guide on heat insulation for non-industrial buildings and take necessary preparedness measures.

Prolonged exposure to cold can turn skin to pale, hard and numbs, and black blisters on exposed body parts such as fingers, toes, nose and/or earlobes. Immediately consult the doctor. Watch out for symptoms of frostbite like numbness, white or pale appearance on fingers, toes, earlobes and the tip of the nose, while exposed to cold wave. Treat the areas affected by frostbite in warm water (the temperature should be comfortable to touch for unaffected parts of the body).

Severe exposure to cold wave can lead to Hypothermia-a decrease in body temperature which can cause shivering, difficulty in speaking, sleepiness, stiff muscles, heavy breathing, weakness and/or loss of consciousness.

Hypothermia is a medical emergency that needs immediate medical attention.

Consult a doctor for symptoms of running stuffy nose particularly during COVID-19 pandemic.

Download NDMA’s mobile application: First Aid for Students and Teachers (FAST) for information on first aid.

Move pet-animals indoors. Protect livestock or domestic animals from cold weather by moving them inside.

Don’ts

Avoid prolonged exposure to cold.

Do not ignore shivering. It is the first sign that the body is losing heat. Immediately get indoors.

Do not drink alcohol. It reduces your body temperature and increases the risk of hypothermia. Do not massage the frostbitten area. This can cause more damage.

Do not give the affected person any fluids unless fully alert.

Do not leave a fire unattended it can be hazardous.

Do not burn candles, woods, etc. in closed, unventilated rooms and prevent carbon monoxide (CO) poisoning.

पंजाब के स्वास्थ्य विभाग ने शीत लहर संबंधी एडवाइज़री की जारी

चण्डीगढ़, 22 दिसंबर:

राज्य में लगातार चल रही शीत लहर के मद्देनजऱ स्वास्थ्य एवं परिवार कल्याण विभाग ने एक विस्तृत एडवाइजरी जारी की है। जि़क्रयोग्य है कि पंजाब में तापमान में गिरावट देखी जा रही है और ठंड के लम्बे समय तक संपर्क में रहने से कई बीमारियाँ जैसे फ्लू, नाक बहना, हाइपोथर्मीया, फरौस्टबाईट आदि होने की संभावना बढ़ जाती है।

ऐसे ठंडे मौसम से अपने आप को सुरक्षित रखने के लिए विभाग द्वारा जारी एडवाइजरी के बारे में और अधिक जानकारी देते हुए स्वास्थ्य एवं परिवार कल्याण विभाग के डायरैक्टर डॉ. अन्देश ने कहा कि लोगों को शीत लहर के बारे में मौसम विभाग के पूर्वानुमानों पर नजऱ रखनी चाहिए। शीत लहर के हालातों के मद्देनजऱ पंजाब के लिए मौसम विभाग द्वारा ओरेंज अलर्ट जारी किया गया है। उन्होंने आगे कहा कि लोगों को शीत लहर की स्थितियों से अपने आप को सुरक्षित रखने के लिए स्वास्थ्य विभाग की हिदायतों की पूरी तरह से पालना करनी चाहिए। उसने ओमीक्रॉम वेरीऐंट के खतरे के विरुद्ध भी चेतावनी दी, क्योंकि यह डेल्टा वेरीऐंट की अपेक्षा तीन गुना अधिक संक्रामक है और उन्होंने लोगों को अपना टीकाकरण पूरा करने और कोविड के अनुरूप व्यवहार की पालना करने की अपील की। 

शीत लहर/ठंड: क्या करना और नहीं करना

शीत लहर से पहले 

स्थानीय मौसम के पूर्वानुमानों के लिए रेडियो सुनो, टीवी देखो, अखबारें पढ़ो।

भारतीय मौसम विभाग द्वारा मौसम की चेतावनी को ट्रैक करो, ज़रुरी सर्दियों के कपड़ों का स्टॉक करो, कपड़े की कई परतें और ज्यादा मददगार हैं।

अतिरिक्त भोजन, पीने वाला पानी, दवाएँ, और अन्य ज़रूरी सामान जैसी संकटकालीन सप्लाईओं को तैयार रखो।

ठंड के लम्बे समय तक संपर्क में रहने से विभिन्न बीमारियाँ जैसे फ्लू, नाक बहने की संभावना बढ़ जाती है, इन जैसे लक्षणों के लिए डॉक्टर से संपर्क करो।

ठंडी लहर के दौरान यह करो

मौसम की जानकारी और संकटकालीन प्रक्रिया की जानकारी का ध्यान से पालन करो और सलाह के अनुसार काम करो।

जितना संभव हो सके घर के अंदर रहो और ठंडी हवा के संपर्क में आने से बचने के लिए यात्रा को कम से कम करो।

ढीली फिटिंग और कपड़े की कई परतें पहनो। तंग कपड़े खून के चक्कर को घटाते हैं।

कपड़ों की एक परत की बजाय विंडप्रूफ़ गर्म ऊनी मल्टी-लेयर कपड़े पहनो।

अपने आप को सूखा रखो। यदि गीला हो तो अपने सिर, गर्दन, हाथों और पैरों की उंगलियों को उचित ढंग से ढकें, क्योंकि ज़्यादातर सर्दी का नुकसान शरीर के इन अंगों के द्वारा होता है।

दस्ताने की अपेक्षा मिटन को प्राथमिकता दो, मिटन और ज्यादा गर्मी और इनसूलेशन प्रदान करते हैं, क्योंकि उंगलियाँ अपनी गर्मी को साझा करती हैं और ठंड के लिए कम सतह क्षेत्र का पर्दाफाश करती हैं, गर्मी के नुकसान को रोकने के लिए टोपियाँ और मफ़लर का प्रयोग करो, इंसूलेट्ड/वॉटरप्रूफ जूते पहनें। 

शरीर के तापमान के संतुलन को बनाए रखने के लिए सेहतमंद भोजन खाओ, अपेक्षित रोग प्रतिरोधक क्षमता को बनाए रखने के लिए विटामिन-सी से भरपूर फल और सब्जियाँ खाओ। गर्म तरल पदार्थ नियमित तौर पर पीओ, क्योंकि यह ठंड से लडऩे के लिए शरीर की गर्मी को बरकरार रखेगा।

अपनी चमड़ी को नियमित रूप से तेल, पैट्रोलियम जैली या बॉडी क्रीम से नमी दो, बुजुर्ग लोगों और बच्चों का ध्यान रखो। उन पड़ोसियों की जांच करो जो अकेले रहते हैं और बुजुर्ग हैं, उनकी तंदरुस्ती संबंधी। 

ज़रूरत के अनुसार ज़रूरी सामान स्टोर करो। उपयुक्त पानी स्टोर करो, क्योंकि पाईपें जम सकती हैं। ग़ैर-औद्योगिक भवनों के लिए हीट इनसूलेशन पर गाईड की पालना करो और ज़रूरी तैयारी के उपाय करो।

ठंड के लम्बे समय तक संपर्क में रहने से चमड़ी फीकी, सख़्त और सुन्न हो सकती है, और शरीर के खुले अंगों पर काले छाले हो सकते हैं और तुरंत डॉक्टर की सलाह लो। ठंड के लक्षणों जैसे कि ठंड की लहर के संपर्क में आने के समय पर, उंगलियाँ, पैरों की उंगलियाँ, कानों की लोबां और नाक के सिरे पर सुन्न होना, सफ़ेद या फीके दिखने के लक्षणों के लिए ध्यान रखो। हल्के गर्म (गर्म नहीं) पानी से ठंड से प्रभावित अंगों का इलाज करो।

शीत लहर के गंभीर संपर्क से हाइपोथर्मीया हो सकता है-शरीर के तापमान में कमी जिससे बोलने में कपकपी, नींद आना, मासपेशियों में ऐंठन, साँस लेने में कठिनाई हो सकती है।

हाइपोथर्मीया एक मेडिकल इमरजेंसी है, जिसके लिए तुरंत डॉक्टरी सहायता की ज़रूरत होती है। हाइपोथर्मीया/फरौस्टबाईट से पीडि़त किसी व्यक्ति के लिए जितनी जल्दी हो सके डॉक्टरी सहायता लो, नाक बहने के लक्षणों के लिए डॉक्टर की सलाह लो, ख़ासकर कोविड-19 महामारी के दौरान पालतू जानवरों को घर के अंदर ले जाओ। पशुओं या घरेलू जानवरों को अंदर ले जाकर ठंडे मौसम से बचाओ

यह ना करने की हिदायतें 

ठंड के लम्बे समय तक संपर्क से बचो, कपकपी को नजरअन्दाज ना करो। यह पहला लक्षण है कि शरीर गर्मी गंवा रहा है-घर के अंदर जाओ।

शराब ना पीओ। यह आपके शरीर का तापमान घटाता है और हाइपोथर्मीया के जोखिम को बढ़ाता है। ठंडे हुए शरीर के हिस्से की मालिश ना करो। इससे अधिक नुकसान हो सकता है, प्रभावित व्यक्ति को कोई भी तरल पदार्थ ना दो, जब तक पूरी तरह सचेत नहीं होता।

बंद कमरों में मोमबत्तियाँ, लकडिय़ाँ आदि ना जलाओ और कार्बन मोनोऑक्साईड (ष्टह्र) के ज़हर को रोको।