अब, नागरिक साईबर वित्तीय धोखाधड़ी से सम्बन्धित शिकायतें दर्ज करवाने के लिए 1930 कर सकते हैं डायल
अब, नागरिक साईबर वित्तीय धोखाधड़ी से सम्बन्धित शिकायतें दर्ज करवाने के लिए 1930 कर सकते हैं डायल
मौजूदा हेल्पलाइन नंबर ‘155260’ की जगह अब नया टोल-फ्री नंबर ‘1930’ होगा कार्यशील
चंडीगढ़, 6 अप्रैल:
राज्य में साईबर वित्तीय धोखाधड़ी के मामलों की बढ़ रही संख्या को ध्यान में रखते हुए पंजाब पुलिस के साईबर क्राइम सैल ने नागरिकों को साईबर माध्यमों के द्वारा की गई किसी भी वित्तीय धोखाधड़ी की रिपोर्ट करने के लिए टोल-फ्री हेल्पलाइन नंबर ‘1930’ डायल करने की अपील की है।
नेशनल हेल्पलाइन नंबर ‘1930’ के इस नए संक्षिप्त संस्करण ने मौजूदा हेल्पलाइन नंबर ‘155260’ की जगह ले ली है, जिसको शुरूआती रूप से गृह मंत्रालय (एमएचए) द्वारा प्रोजैक्ट सिटिजन फाईनैंशियल साईबर फ्रॉड रिपोर्टिंग एंड मैनेजमेंट सिस्टम (सीएफसीएफआरएमएस) के अंतर्गत साईबर वित्तीय धोखाधड़ी के शिकार नागरिकों के वित्तीय नुकसान को रोकने के लिए शुरू किया गया था।
डायरैक्टर जनरल ऑफ पुलिस (डीजीपी) पंजाब वी.के. भावरा ने बताया कि पहले यह सुविधा सिफऱ् काम-काज के दिनों के दौरान सुबह 9 बजे से शाम 5 बजे तक एक ही हॉटलाइन पर उपलब्ध होती थी, जिसको अब अपग्रेड किया गया है और शिकायत दर्ज करते समय लाईन व्यस्त रहने की समस्या के समाधान के लिए यह सुविधा अब दो हॉटलाईनों पर 24 घंटे काम कर रही है।
डीजीपी ने कहा, ‘‘अब नागरिक 1930 डायल करके किसी भी समय साईबर वित्तीय धोखाधड़ी संबंधी शिकायत दर्ज करवा सकते हैं।’’ उन्होंने आगे कहा कि लोगों की मेहनत की कमाई को बचाने के लिए स्टेट साईबर क्राइम सैल की नवीनतम सुविधाओं से लैस और प्रशिक्षण प्राप्त टीम 24 घंटे काम कर रही है।
एडीजीपी साईबर क्राइम जी. नागेश्वर राव ने आगे बताया कि हेल्पलाइन नंबर 1930 पर कॉल करते समय शिकायतकर्ता को पीडि़त के बैंक विवरणों (खाता नंबर, डेबिट कार्ड नंबर), संदिग्ध लेन-देन के विवरण (ट्रांजैक्शन आई.डी./रैफरैंस नंबर या बैंक स्टेटमैंट), संदिग्ध/दोषी के विवरण (संदिग्ध का खाता नंबर या संदिग्ध का मोबाइल नंबर) और धोखाधड़ी करने वाले का मोबाइल नंबर समेत अन्य जानकारी देनी होगी।
उन्होंने कहा कि एक बार इस हेल्पलाइन नंबर के द्वारा शिकायत दर्ज कराने के बाद एक टिकट यह ध्यान में रखते हुए सम्बन्धित बैंकों, वैलेट, व्यापारियों को भेज दी जाती है, कि यह पीडि़त का बैंक है या वह बैंक या वैलेट है जिसमें धोखाधड़ी का पैसा गया है। उन्होंने आगे कहा कि यदि धोखाधड़ी वाला पैसा अभी भी उपलब्ध है तो बैंक इसको रोक देगा और धोखाधड़ी करने वाले को पैसे निकलवाने की आज्ञा नहीं देगा। यदि धोखाधड़ी वाला पैसा किसी अन्य बैंक में चला गया है तो टिकट अगले बैंक में भेज दी जाएगी, जिसमें पैसे चले गए हैं। यह प्रक्रिया तब तक दोहराई जाएगी जब तक पैसे को धोखेबाज़ों के हाथों तक पहुँचने से बचाया नहीं जाता।
इस दौरान, शिकायत दर्ज कराने पर पीडि़त को फिर एसएमएस द्वारा शिकायत का एक रसीद नंबर प्राप्त होगा और उसको राष्ट्रीय साईबर क्राइम रिपोर्टिंग पोर्टल (https://cybercrime.gov.in/) पर धोखाधड़ी के पूरे विवरण 24 घंटे के अंदर रसीद नंबर का प्रयोग करते हुए जमा करने के लिए कहा जाएगा।
– ਹੁਣ, ਨਾਗਰਿਕ ਸਾਈਬਰ ਵਿੱਤੀ ਧੋਖਾਧੜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਦਰਜ ਕਰਨ ਲਈ 1930 ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਡਾਇਲ
– ਮੌਜੂਦਾ ਹੈਲਪਲਾਈਨ ਨੰਬਰ ‘155260’ ਦੀ ਥਾਂ ਹੁਣ ਨਵਾਂ ਟੋਲ-ਫ੍ਰੀ ਨੰਬਰ ‘1930’ ਹੋਵੇਗਾ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 6 ਅਪ੍ਰੈਲ:
ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਸਾਈਬਰ ਵਿੱਤੀ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਵੱਧ ਰਹੀ ਗਿਣਤੀ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਿਆ, ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਸਾਈਬਰ ਕ੍ਰਾਈਮ ਸੈੱਲ ਨੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਸਾਈਬਰ ਸਾਧਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿੱਤੀ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨ ਲਈ ਟੋਲ-ਫ੍ਰੀ ਹੈਲਪਲਾਈਨ ਨੰਬਰ ‘1930’ ਡਾਇਲ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਨੈਸ਼ਨਲ ਹੈਲਪਲਾਈਨ ਨੰਬਰ ‘1930’ ਦੇ ਇਸ ਨਵੇਂ ਛੋਟੇ ਸੰਸਕਰਣ ਨੇ ਮੌਜੂਦਾ ਹੈਲਪਲਾਈਨ ਨੰਬਰ ‘155260’ ਦੀ ਥਾਂ ਲੈ ਲਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ (ਐਮਐਚਏ) ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਸਿਟੀਜ਼ਨ ਫਾਈਨੈਂਸ਼ੀਅਲ ਸਾਈਬਰ ਫਰਾਡ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਐਂਡ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਸਿਸਟਮ (ਸੀਐਫਸੀਐਫਆਰਐਮਐਸ) ਤਹਿਤ ਸਾਈਬਰ ਵਿੱਤੀ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਵਿੱਤੀ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਆਫ ਪੁਲਿਸ (ਡੀਜੀਪੀ) ਪੰਜਾਬ ਵੀ.ਕੇ. ਭਾਵਰਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਸਹੂਲਤ ਸਿਰਫ਼ ਕੰਮਕਾਜੀ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸਵੇਰੇ 9 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ 5 ਵਜੇ ਤੱਕ ਇੱਕ ਹੀ ਹਾਟਲਾਈਨ ‘ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਲਾਈਨ ਵਿਅਸਤ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ ਇਹ ਸਹੂਲਤ ਹੁਣ ਦੋ ਹੌਟਲਾਈਨਾਂ ‘ਤੇ 24 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
ਡੀਜੀਪੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਹੁਣ ਨਾਗਰਿਕ 1930 ਡਾਇਲ ਕਰਕੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਸਾਈਬਰ ਵਿੱਤੀ ਧੋਖਾਧੜੀ ਬਾਰੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰਵਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।” ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸਟੇਟ ਸਾਈਬਰ ਕ੍ਰਾਈਮ ਸੈੱਲ ਦੀ ਨਵੀਨਤਮ ਸਹੂਲਤਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਟੀਮ 24 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
ਏਡੀਜੀਪੀ ਸਾਈਬਰ ਕ੍ਰਾਈਮ ਜੀ. ਨਾਗੇਸ਼ਵਰ ਰਾਓ ਨੇ ਅੱਗੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹੈਲਪਲਾਈਨ ਨੰਬਰ 1930 ‘ਤੇ ਕਾਲ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾ ਨੂੰ ਪੀੜਤ ਦੇ ਬੈਂਕ ਵੇਰਵਿਆਂ (ਖਾਤਾ ਨੰਬਰ, ਡੈਬਿਟ ਕਾਰਡ ਨੰਬਰ), ਸ਼ੱਕੀ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੇ ਵੇਰਵੇ (ਟ੍ਰਾਂਜੈਕਸ਼ਨ ਆਈ.ਡੀ./ਰੈਫਰੈਂਸ ਨੰਬਰ ਜਾਂ ਬੈਂਕ ਸਟੇਟਮੈਂਟ), ਸ਼ੱਕੀ/ਦੋਸ਼ੀ ਦੇ ਵੇਰਵੇ (ਸ਼ੱਕੀ ਦਾ ਖਾਤਾ ਨੰਬਰ ਜਾਂ ਸ਼ੱਕੀ ਦਾ ਮੋਬਾਈਲ ਨੰਬਰ) ਅਤੇ ਧੋਖਾਧੜੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦਾ ਮੋਬਾਈਲ ਨੰਬਰ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣੀ ਹੋਵੇਗੀ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਇਸ ਹੈਲਪਲਾਈਨ ਨੰਬਰ ਰਾਹੀਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇੱਕ ਟਿਕਟ ਇਹ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਸਬੰਧਤ ਬੈਂਕਾਂ, ਵੈਲਟ, ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਭੇਜ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਕਿ ਇਹ ਪੀੜਤ ਦਾ ਬੈਂਕ ਹੈ ਜਾਂ ਉਹ ਬੈਂਕ ਜਾਂ ਵੈਲਟ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦਾ ਪੈਸਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਧੋਖਾਧੜੀ ਵਾਲਾ ਪੈਸਾ ਅਜੇ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਹੈ ਤਾਂ ਬੈਂਕ ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦੇਵੇਗਾ ਅਤੇ ਧੋਖਾਧੜੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਕਢਵਾਉਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗਾ। ਜੇਕਰ ਧੋਖਾਧੜੀ ਵਾਲਾ ਪੈਸਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਬੈਂਕ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਟਿਕਟ ਅਗਲੇ ਬੈਂਕ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੈਸੇ ਚਲੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਦੁਹਰਾਈ ਜਾਵੇਗੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਪੈਸੇ ਨੂੰ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰਾਉਣ ‘ਤੇ, ਪੀੜਤ ਨੂੰ ਫਿਰ ਐਸਐਮਐਸ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਾ ਇੱਕ ਰਸੀਦ ਨੰਬਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਾਈਬਰ ਕ੍ਰਾਈਮ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਪੋਰਟਲ (https://cybercrime.gov.in/) ‘ਤੇ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੇ ਪੂਰੇ ਵੇਰਵੇ 24 ਘੰਟੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰਸੀਦ ਨੰਬਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇਗਾ।
– NOW, CITIZENS CAN DIAL 1930 TO REGISTER CYBER FINANCIAL FRAUD RELATED COMPLAINTS
– THIS NEW TOLL-FREE NUMBER ‘1930’ REPLACES EXISTING HELPLINE NUMBER ‘155260’
CHANDIGARH, April 6:
Keeping in view the rising number of cyber financial fraud cases in the state, the Cyber Crime Cell of the Punjab Police has urged citizens to dial Toll-Free Helpline number ‘1930’ to report any financial fraud committed via cyber means.
This new shortened version of National Helpline number ‘1930’ has replaced the existing helpline number ‘155260’, which was initially introduced by the Ministry of Home Affairs (MHA) under the project Citizen Financial Cyber Fraud Reporting and Management System (CFCFRMS) to prevent financial loss of the citizens victimised by cyber financial frauds.
Director General of Police (DGP) Punjab VK Bhawra said that earlier, this facility was available on a single hotline between 9 am to 5 pm during working days only, which has now been upgraded and is functioning 24X7 on two hotlines to solve the problem of line engagement while registering the complaint.
“Now, citizens can register complaints regarding cyber financial frauds anytime by dialling 1930,” said the DGP, adding that a well-equipped and trained team of State Cyber Crime Cell is working round-the-clock to save the hard-earned money of the citizens.
ADGP Cyber Crime G. Nageswara Rao further informed that, while calling helpline number 1930, the complainant must carry information including bank details of the victim (Account Number, Debit Card Number), details of the suspected transactions (Transaction ID/Reference number or Bank Statement), details of suspect/accused (Account number of suspect or mobile number of suspect) and calling mobile number of the fraudster.
He said that once the complaint has been lodged through this helpline number, a ticket gets escalated to the concerned banks, wallets, merchants, depending on whether these are the victim’s bank or the bank or wallet in which the defrauded money has gone. “If defrauded money is still available, the bank will put it on hold, not allowing the fraudster to withdraw the money. If the defrauded money has moved out to another bank, the ticket will get escalated to the next bank to which the money has moved out. The process will be repeated until the money is saved from reaching the hands of the fraudsters,” he added.
Meanwhile, on lodging the complaint, the victim will then receive an acknowledgment number of the complaint through SMS and be directed to submit complete details of the fraud on the national cybercrime reporting portal (https://cybercrime.gov.in/) within 24 hours, using the acknowledgement number.
