ਹੁਣ ਰੱਟਾ ਨਹੀਂ ਚੱਲੇਗਾ, ਜਾਣੋ ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਆਧੁਨਿਕ ਇਮਤਿਹਾਨ ਪੈਟਰਨ!

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 29 ਨਵੰਬਰ, 2025 : ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਿੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਦੂਰਦਰਸ਼ੀ ਕਦਮ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ (PSEB) ਨੇ ਆਪਣੀ ਦਹਾਕਿਆਂ ਪੁਰਾਣੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਸਕੂਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਰੱਟਣ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਾ ਰੱਖਕੇ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਸਮਝ, ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਸੋਚ, ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਸਮਰੱਥਾ ਅਤੇ ਅਸਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਹੁਨਰਾਂ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨਾ ਹੈ।

ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਟੀਚਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਡਿਗਰੀ ਦੇਣਾ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ, PSEB ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਡਾ. ਅਮਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ 120 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਿੱਖਿਆ ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇ-ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਕਰਵਾਈ ਗਈ। ਇਸ ਪਹਿਲ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਰੱਟਣ ਦੇ ਰੁਝਾਨ ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ ਸਮਰੱਥਾ-ਆਧਾਰਿਤ ਸਿੱਖਿਆ (Competency-Based Learning) ਨੂੰ ਵਧਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸਦਾ ਸਿੱਧਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਿਰਫ਼ ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸੋਚਣ, ਸਮਝਣ, ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਰਚਨਾਤਮਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹੱਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥ ਬਣਨਗੇ।

ਬੋਰਡ ਨੇ ਸੰਸ਼ੋਧਿਤ ਬਲੂਮ ਟੈਕਸੋਨੋਮੀ (Revised Bloom Taxonomy) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੱਤਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਨਵਾਂ, ਆਧੁਨਿਕ ਫਾਰਮੈਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਵਾਂ ਢਾਂਚਾ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਵੇਗਾ ਕਿ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਸਿਰਫ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ ਯਾਦ ਕਰਨ ’ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਨਾ ਹੋਣ, ਬਲਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਸਮਝ, ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਸੋਚ ਅਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ। ਹੁਣ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੱਤਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ‘ਬਲੂਪ੍ਰਿੰਟ’ ਅਤੇ ‘ਆਈਟਮ ਮੈਟ੍ਰਿਕਸ’ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੁਲਾਂਕਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਧੇਰੇ ਨਿਰਪੱਖ ਅਤੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਬਣੇਗੀ। ਅਸਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਾਲ ਜੁੜਾਅ ਵਧਾਉਣ ਲਈ, ਵਿਗਿਆਨ, ਗਣਿਤ, ਸਮਾਜਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਰਗੇ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਸਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ’ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖੇ ਗਏ ਗਿਆਨ ਦਾ ਵਿਹਾਰਕ ਵਰਤੋਂ ਸਿੱਖ ਸਕਣ।

ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਹਰਜੋਤ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ ਨੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਵੈ-ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਵੱਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, PSEB ਨੇ 12ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਲਈ ਉੱਦਮਤਾ (Entrepreneurship) ਕੋਰਸ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੋਰਸ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਨੌਕਰੀ ਲੱਭਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਥਾਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ (Job Creators) ਬਣਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰੇਗਾ।

ਇਹ ਵਿਆਪਕ ਸੁਧਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲਗਭਗ 13,000 ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਉੱਜਵਲ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੇਗਾ। ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਸਿਰਫ਼ ਡਿਗਰੀਧਾਰੀ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਸਮਰੱਥ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਲ ਨਾਗਰਿਕ ਬਣਨਗੇ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਦਮਾਂ ਨਾਲ, ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਰਾਜ ਦੇ ਹਰੇਕ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ, ਆਧੁਨਿਕ ਹੁਨਰ ਅਤੇ ਉੱਜਵਲ ਭਵਿੱਖ ਦੇਣ ਲਈ ਵਚਨਬੱਧ ਹੈ।